W niniejszym artykule obalamy kilka mitów związanych z procesem kościelnym o nieważność małżeństwa.

Czy w Sądzie kościelnym są rozprawy?

Proces w sądzie kościelnym, co do zasady w niczym nie przypomina tego, który toczy się przed sądem świeckim (okręgowym) o uzyskanie rozwodu cywilnego. Nie ma typowych rozpraw, w trakcie których na sali są obie strony i świadkowie. Jednakże „sędzia, przed przyjęciem sprawy, winien mieć pewność, że małżeństwo rozpadło się w sposób nieodwracalny, tak iż nie ma możliwości wznowienia wspólnoty życia małżeńskiego” (kan. 1675 KPK’MIDI). W praktyce może odbyć się rozprawa pojednawcza (jak np. w Sądzie Biskupim w Sandomierzu), lub Sąd może ograniczyć się jedynie do przesłania stronom zapytania: Czy istnieje możliwość wznowienia wspólnoty małżeńskiej? (jak np. w Sądzie Metropolitalnym Warszawskim). 

Kto będzie obecny w trakcie przesłuchania?

Kolejna różnica pomiędzy postępowaniem prowadzonym przed sądem cywilnym, a przed trybunałem kościelnym dotyczy obecności osób w trakcie przesłuchania. Nie spotkamy tam stron prowadzonego procesu, ani – będąc stroną – drugiego współmałżonka. Nawet w trakcie przesłuchania świadków, nie mogą być obecne strony. Jest to niezwykle istotne z punktu widzenia komfortu psychicznego stron. W trybunale kościelnym każda z zeznających stron jest przesłuchiwana pojedynczo i oddzielnie (kan. 1560 § 1 KPK, art. 165 § 1 DC). Podczas przesłuchania mogą natomiast być obecni adwokaci i pełnomocnicy stron, a także obrońca węzła małżeńskiego i rzecznik sprawiedliwości, jeżeli występuje w procesie. Mają oni prawo przedstawić sędziemu pytania, aby ten zadał je przesłuchiwanej osobie. Sędziemu może towarzyszyć notariusz, protokołujący zeznania.

Czy istnieje możliwość przeglądania akt sprawy w trakcie trwania procesu?

Strona (powód/pozwany) może przeglądać akta sądowe dopiero na etapie publikacji akt. Etap ten występuje po zamknięciu postępowania dowodowego. W trakcie publikacji akt strona, zazwyczaj w siedzibie trybunału, może zapoznać się z aktami. Prawo przeglądania akt procesu, w tym zapoznanie się z dokumentami nieogłoszonymi i przedstawionymi przez strony, na poprzednich jego etapach przysługuje wyłącznie adwokatom stron. Strona procesowa może jedynie akta przeglądać i robić notatki, bez możliwości wykonania odpisów, czy fotokopii, adwokat natomiast ma prawo robić również odpisy i fotokopie.

Chcesz wiedzieć, Który Sąd jest właściwy do prowadzenia procesu o stwierdzenie nieważności Twojego małżeństwa? Do którego Sądu należy wnieść skargę powodową, gdy kilka trybunałów jest kompetentnych do rozpatrzenia sprawy? Co w sytuacji, gdy sprawa została wniesiona do niewłaściwego trybunału? Na te pytania odpowiemy w kolejnym artykule.